Τρίτη 21 Ιανουαρίου 2014

Για τις επιπτώσεις των ένοπλων συρράξεων στα παιδιά

Ένα προσωπικό σημείωμα από την Graca Machel

Είχα το προνόμιο να μου δοθεί η ευκαιρία να συντάξω μια έκθεση για ένα θέμα που πιστεύω ότι είναι θεμελιώδες για την ανθρωπότητα. Στην περασμένη δεκαετία, δύο εκατομμύρια παιδιά σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ένοπλων συρράξεων. Τριπλάσιος αριθμός τραυματίστηκε σοβαρά ή έμεινε με μόνιμες αναπηρίες. Εκατομμύρια άλλα παιδιά αναγκάστηκαν να γίνουν μάρτυρες αγριοτήτων ή και να συμμετέχουν σε αυτές. Είναι αδύνατον να υπάρξουν ακριβή στατιστικά στοιχεία για αυτή την τραγωδία. Οι συντηρητικές εκτιμήσεις που υπάρχουν, κρύβουν τις δολοφονίες των παιδιών που αποκρύπτονται και δεν καταγράφονται ποτέ, που αγνοούνται από το ανθρώπινο είδος αφού εξολοθρεύονται ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες. Παρόλα αυτά είναι ξεκάθαρο ότι, αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών που γίνονται στόχοι, όχι από ατύχημα, στις ένοπλες συρράξεις.
Σε μερικές χώρες, οι διαμάχες διαρκούν τόσο καιρό που τα παιδιά έγιναν ενήλικες χωρίς ποτέ να γνωρίσουν την ειρήνη. Μίλησα με ένα κοριτσάκι που βιάστηκε από στρατιώτες όταν ήταν εννέα χρόνων. Έζησα την αγωνία μιας μητέρας που είδε τα παιδιά της να ανατινάζονται σε κομμάτια από νάρκες στα χωράφια τους όταν πια πίστεψε ότι τα είχαν καταφέρει να γυρίσουν σπίτι τους ασφαλείς. ’άκουσα παιδιά να μου λένε ότι αναγκάστηκαν να παρακολουθήσουν την σφαγή των οικογενειών τους. ’άκουσα την πικρή ανάμνηση 15-χρονων πρώην στρατιωτών να θρηνούν για τη χαμένη παιδικότητα και αθωότητά τους και ανατρίχιασα όταν άκουσα παιδιά που είχαν διαφθαρεί τόσο πολύ από τους ενήλικες και τις εμπειρίες τους από τον πόλεμο, που δεν μπορούσαν να αναγνωρίσουν την αρνητικότητα αυτού που είχαν υπάρξει μέρος. Αυτές είναι οι ιστορίες πίσω από τους αριθμούς που δίνονται στην έκθεση, αριθμούς που το μέγεθός τους καλύπτει τις επιπτώσεις του τρόμου σε κάθε παιδί, σε κάθε οικογένεια, κάθε κοινότητα.
Αυτή η έκθεση μου έδωσε την ευκαιρία να μάθω περισσότερα για την ωμότητα των ενόπλων συρράξεων. Στο Λίβανο, επισκέφθηκα τις εγκαταστάσεις ενός προγράμματος εκπαίδευσης για την ειρήνη που δημιουργήθηκε από παιδιά, με την υποστήριξη της UNICEF. Εκεί όπου μόλις πριν μερικούς μήνες υπήρχε διαίρεση, πικρία και μίσος ανάμεσα στις κοινότητες, τώρα υπάρχουν έφηβοι που συνεργάζονται θετικά και ανταλλάσσουν εμπειρίες. Αυτοί οι έφηβοι κατάφεραν να χτίσουν γέφυρες επικοινωνίας εκεί όπου οι ενήλικες απέτυχαν. Εκατοντάδες νέων εθελοντών, πολλοί από αυτούς πρώην μέλη στρατιωτικών οργανώσεων, έχουν κινητοποιηθεί ως στρατιώτες της ειρήνης. Αυτά τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι το να αποτρέψεις τις διαμάχες του αύριο, σημαίνει να αλλάξεις τη νοοτροπία των νέων σήμερα.
Έμαθα ότι παρά το γεγονός ότι γίνονται στόχοι στις σύγχρονες συρράξεις, παρά τις βιαιότητες που γίνονται εναντίον τους και την αποτυχία των ενηλίκων να τα προστατέψουν, τα παιδιά είναι η αιτία για να εξαλείψουμε τις χειρότερες όψεις των ενόπλων συρράξεων και η καλύτερη ελπίδα μας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Σε έναν ανόμοιο κόσμο, τα παιδιά είναι η δύναμη που μπορεί να μας ενώσει στην προσπάθεια για μια "συλλογική ηθική".. Γιατί τα παιδιά μας έχουν δικαίωμα στην ειρήνη.
Περισσότερο από 60% των παιδιών της Ρουάντα,
όταν ρωτήθηκαν σχετικά,
απάντησαν ότι δεν τα ένοιαζε αν θα προλάβαιναν να μεγαλώσουν.

Σύμφωνα με έρευνες της UNICEF:
  • Στο Σεράγεβο, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, 55% των παιδιών έχουν πυροβοληθεί, 66% έχουν βρεθεί σε τέτοια κατάσταση που πίστεψαν ότι θα πεθάνουν ενώ 29% νιώθουν "αβάσταχτη θλίψη".
  • Στην Αγκόλα, 66% των παιδιών έχουν δει ανθρώπους να δολοφονούνται και 67% έχουν δει ανθρώπους να βασανίζονται, να τα τους χτυπούνε ή να πληγώνονται.
  • Στη Ρουάντα, 56% έχουν δει παιδιά να σκοτώνουν ανθρώπους, σχεδόν 80% έχουν χάσει οικογενειακά μέλη και 16% έχουν αναγκαστεί να κρυφτούν κάτω από πτώματα. Περισσότερο από 60% των παιδιών της Ρουάντα που ερωτήθηκαν σχετικά, απάντησαν ότι δεν τα ένοιαζε αν θα προλάβαιναν να μεγαλώσουν
Ένα εννιάχρονο κορίτσι από τη Λιβερία επανέλαβε αυτή την ιστορία σε μια από τις συμβούλους της κ. Graca Machel κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Σιέρα Λεόνε. "Είδα 10 με 20 ανθρώπους πυροβολημένους, οι περισσότεροι γέροι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να περπατήσουν γρήγορα. Πυροβόλησαν το θείο μου στο κεφάλι και τον σκότωσαν. Μετά ανάγκασαν τον πατέρα μου να του βγάλει τα μυαλά και να τα πετάξει σε κάτι νερά εκεί κοντά. Μετά τον έκαναν να βγάλει τα ρούχα του και να προχωρήσει σε ερωτική πράξη με ένα πτώμα σε αποσύνθεση. Μετά βίασαν την ξαδέρφη μου που ήταν μόνο εννιά χρόνων".
Τέτοιες εμπειρίες αφήνουν ψυχικά, ψυχολογικά και πνευματικά σημάδια που μπορεί να κρατήσουν μια ζωή. Ακόμη και μετά το τέλος του πολέμου ή όταν πια βρίσκονται σε ασφαλές μέρος, τα παιδιά συνεχίζουν να είναι γεμάτα θυμό, επιθετικότητα και ενοχή. Στις Φιλιππίνες, πολλά παιδιά από την περιοχή του Marag για παράδειγμα, ήταν πεπεισμένα ότι πρέπει να έκαναν κάτι πολύ κακό για να πέφτουν πάνω στα σπίτια τους οι βόμβες που έριχνε ο στρατός. Ένας 13χρονος, πρώην στρατιώτης των Κόκκινων Χμερ είχε επαναλαμβανόμενα οράματα όπου τα έντερα ενός από τα θύματά του μετατρέπονταν σε φίδια και άρχιζαν να τον στραγγαλίζουν.
Τα παιδιά στρατιώτες είναι "πιο υπάκουα,
δεν αμφισβητούν τις διαταγές και είναι ευκολότερο
για τους ενήλικες στρατιώτες να τα επηρεάσουν".
Η εκμετάλλευση των παιδιών στις τάξεις του στρατού πρέπει να τελειώσει, αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ. "Μια από τις πιο ανησυχητικές τάσεις στις εμπόλεμες συρράξεις είναι η συμμετοχή των παιδιών ως στρατιώτες", διακηρύσσει η έκθεση που συντάχθηκε από την Graca Machel, την εμπειρογνώμονα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στις Επιπτώσεις των Ενόπλων Συρράξεων στα Παιδιά του Πολέμου.
Η έκθεση αναφέρει ότι η χρήση των παιδιών ως στρατιώτες είναι ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τους ενήλικες και πρέπει να λυθεί από τους ενήλικες. Απαιτεί μια παγκόσμια εκστρατεία για την απόλυση από το στρατό όλων των παιδιών και την "εξάλειψη της χρήσης των παιδιών κάτω των 18 ετών στις στρατιωτικές τάξεις". Ακόμη, η έκθεση κάνει έκκληση στις κυβερνήσεις να αποκηρύξουν την πρακτική της αναγκαστικής στρατολόγησης, η οποία αυξάνει τον αριθμό των παιδιών στρατιωτών που συμμετέχουν χωρίς τη θέλησή τους.
"Τα παιδιά ξεφεύγουν από την παιδικότητά τους", σχολιάζει ο Devaki Jain από την Ινδία, μέλος της Μόνιμης Συμβουλευτικής Ομάδας της Graca Machel. "Πρέπει να οραματιστούμε μια κοινωνία χωρίς διαμάχες όπου τα παιδιά θα μπορούν να μεγαλώνουν σαν παιδιά και όχι σαν μέσα πολέμου".
Η χρήση των παιδιών ως στρατιώτες είναι μια σχετικά νέα πρακτική. "Τα παιδιά εξυπηρετούν τα στρατεύματα με βοηθητικές εργασίες ως μάγειροι, μεταφορείς, αγγελιοφόροι και κατάσκοποι", αναφέρει η έκθεση. "Όμως, όλο και περισσότεροι ενήλικες στρατολογούν παιδιά ως στρατιώτες με αργά, προσεκτικά βήματα", σημειώνει η έκθεση. Είναι γνωστό ότι παιδιά κάτω των 15 ετών υπηρετούν σε τακτικές ή παραστρατιωτικές δυνάμεις σε τουλάχιστον 25 εμπόλεμες ζώνες και εκτιμάται ότι περίπου 200.000 παιδιά στρατιώτες κάτω των 16 ετών ήταν μαχητές μέσα στο 1988. Γενικά, τα παιδιά στρατιώτες είναι στατιστικά αόρατα καθώς οι κυβερνήσεις και οι αντίπαλές τους στρατιωτικές δυνάμεις αρνούνται ή υποβαθμίζουν το ρόλο τους.
Με τα νέα όπλα που είναι ελαφριά και εύκολα στη χρήση τους, είναι ευκολότερο να γίνουν τα παιδιά μάχιμοι με την ελάχιστη εκπαίδευση. Επιπλέον, τα παιδιά στρατιώτες είναι "πιο υπάκουα, δεν αμφισβητούν τις διαταγές και είναι ευκολότερο για τους ενήλικες στρατιώτες να τα επηρεάσουν". Και συνήθως δεν ζητούν αμοιβή.
Μερικά παιδιά γίνονται στρατιώτες απλά για να επιβιώσουν. Σε εμπόλεμες περιοχές όπου τα σχολεία έχουν κλείσει, τα γήπεδα έχουν καταστραφεί, και οι συγγενείς έχουν συλληφθεί ή σκοτωθεί, ένα όπλο είναι εισιτήριο για ένα γεύμα ή μια πιο ελκυστική εναλλακτική λύση από το να κάθονται σπίτι μόνα και φοβισμένα. Μερικές φορές, ο μισθός ενός βοηθητικού στρατιώτη δίνεται απευθείας στην οικογένεια.
Είναι δύσκολο να επανενταχθούν αυτά τα παιδιά μετά το τέλος του πολέμου. Πολλά έχουν υποστεί σωματική σεξουαλική κακοποίηση από τις εμπόλεμες δυνάμεις με τις οποίες πιθανόν να είναι συμπολεμιστές, έχουν δει τους γονείς τους να δολοφονούνται, μερικές φορές με τον πιο άγριο τρόπο, μπροστά στα μάτια τους. Τα περισσότερα παιδιά αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν σε δολοφονίες, βιασμούς και άλλες αγριότητες. Αυτά τα παιδιά δεν ξέρουν καμιά επαγγελματική τέχνη για να ζήσουν σε περίοδο ειρήνης και έχουν συνηθίσει να ζουν μέσα στη βία.
Πηγή:www.unicef.gr

η Γκουέρνικα του Πικάσο (1937)

Oscuro Cardinal - A Make Believe Aniboom Animation by Adrian Guerra